• Ελευθερίου Βενιζέλου 196Α Καλλιθέα Αττικής 17675
  • info@aftoveltiosi.gr

Συνεξάρτηση και αυτοκαταστροφή

Η στασιμότητα στην ψυχολογική ανάπτυξη είναι πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν και τα δύο άτομα σε μια σχέση, ενώ υπάρχουν τρία στάδια που όλοι βιώνουμε - η εξάρτηση, η ανεξαρτησία και η αλληλεξάρτηση.

Όπως καθετί στη ζωή, έτσι και η σχέση έχει δύο όψεις. Από τη μια προσφέρει στα άτομα ένα ασφαλές περιβάλλον, υποστήριξη, συντροφικότητα κι από την άλλη είναι ικανή να δημιουργήσει αρνητικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν στην αυτοκαταστροφή. Το ενδιαφέρον αυτό θέμα παρουσιάστηκε πριν από μερικές μέρες στο Πανεπιστήμιο Κύπρου από τον Όμιλο Ιατροί του Κόσμου και με παρουσιαστές τους δρα Μάριο Αργυρίδη, Συμβουλευτικό Ψυχολόγο και Φωτεινή Οικονομίδου Κράνου, Υπεύθυνη Γραφείου Συμβουλευτικής της Υπηρεσίας Σπουδών και Φοιτητικής Μέριμνας του Πανεπιστημίου Κύπρου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η στασιμότητα στην ψυχολογική ανάπτυξη είναι πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν και τα δύο άτομα σε μια σχέση ενώ υπάρχουν τρία στάδια, που όλοι βιώνουμε - η εξάρτηση, η ανεξαρτησία και η αλληλεξάρτηση.

Μέχρι την εφηβεία είμαστε συνήθως εξαρτημένοι από τους γονείς, σταδιακά εξερευνούμε και είμαστε πιο ικανοί να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Στην ενηλικίωση αναγνωρίζουμε ότι οι φίλοι και οικογένεια είναι σημαντικοί επειδή τα συναισθήματά μας γίνονται πιο σημαντικά όταν τα μοιραστούμε με άλλους. Όπως παρουσιάστηκε στη διάλεξη, κάποτε τα άτομα "κολλούν" σε ένα από τα δύο στάδια και είναι πιο πιθανόν να βρεθούν σε σχέσεις που ενισχύουν την αυτοκαταστροφή. Αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες και αναπτύσσουν χαρακτηριστικά βιαιότητας ή ψυχολογικών διαταραχών ή γίνονται πιο ευάλωτα σε άτομα και σε μη υγιείς σχέσεις. Μερικά από τα χαρακτηριστικά που καταδεικνύουν ότι ένας από τους δύο συντρόφους έχει παραμείνει σε ένα στάδιο, είναι:

  • Χρειάζεται άμεση οικειότητα: Αναπτύσσει πολύ σύντομα την ανάγκη της σύνδεσης και ιδιοκτησίας με ένα άτομο που δεν γνωρίζει ακόμη καλά. Πιέζει για αποκλειστική δέσμευση και παρουσιάζει μη υγιείς ανάγκες εξάρτηση.
  • Προσκόλληση: Έχει έντονη ανάγκη για τον άλλο και αναμένει το ίδιο σαν ένδειξη αγάπης. Προσπαθεί να απομονώσει το σύντροφο από φίλους και οικογένεια. Συνεχείς απαιτήσεις για σημασία.
  • Έλλειψη εμπιστοσύνης: Υπερβολικός έλεγχος, ζήλια, ελεγκτική συμπεριφορά.
  • Παράλογες προσδοκίες και πεποιθήσεις: Αναμένει την τελειότητα στην κάλυψη των προσωπικών αναγκών, γι' αυτό απογοητεύεται και θυμώνει εύκολα.
  • Έλλειψη υπευθυνότητας: Φταίει τους άλλους για προβλήματα και λάθη.
  • Υπερβολική ευαισθησία: Προσβάλλεται και πληγώνεται όταν αντιλαμβάνεται κριτική.
  • Αυστηροί ρόλοι: Αναμένει να υιοθετήσει ο άλλος τα πιστεύω του, για το πώς πρέπει να είναι ένας σύντροφος.

Πώς οδηγείται στην αυτοκαταστροφή

Η παραμονή σε μια μη υγιή σχέση μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή και να ξεκινήσει με μια σταδιακή διάβρωση της αυτο-αξίας. Το άτομο ανακαλύπτει ότι η μόνη ταυτότητά του είναι αυτή που του έχει δώσει ο σύντροφός του. Το αξιοσημείωτο είναι ότι μια σχέση που οδηγεί στην αυτοκαταστροφή, δεν είναι απαραίτητα, μια σχέση χωρίς νόημα. Γι' αυτό είναι δύσκολο το άτομο να κατανοήσει ότι καταστρέφεται. Όσον αφορά σχέσεις που ξεκίνησαν όμορφες και στη συνέχεια έγιναν καταστροφικές, συνήθως η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε προσωπικούς προβληματισμούς ή ψυχολογικές διαταραχές και ψυχικές δυσκολίες, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η ανασφάλεια. Ερωτηθείσα η κ. Οικονομίδου - Κράνου γιατί ένα άτομο που γνωρίζει ότι η επιλογή του οδηγεί στην αυτοκαταστροφή εξακολουθεί να παραμένει στη σχέση, απάντησε ότι τα άτομα αυτά τις περισσότερες φορές δεν αντέχουν να είναι μόνα. Κάποιες φορές σε αυτές βρίσκουν καταφύγιο τα εξαρτημένα άτομα με πολλές ανάγκες. Συνήθως μπαίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά από μιαν άσχημη σχέση και δεν δίνουν ευκαιρία στον εαυτό τους να θεραπευτεί από το τραύμα. "Στους περισσότερους τομείς της ζωής", ανέφερε η κ. Οικονομίδου - Κράνου, "το άτομο δεν προσελκύει αυτό που θέλει, αλλά αυτό που νομίζει ότι του αξίζει. Αν μένει σε μια σχέση, στην οποία δεν είναι ευτυχισμένο, συνήθως είναι επειδή δεν θέλει να αντιμετωπίσει ακόμη μιαν αποτυχία στη ζωή. Προσπαθεί να κάνει τη σχέση να δουλέψει, άρα ο κύκλος συνεχίζει. Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια βάζει στη σχέση, τόσο πιο δύσκολο είναι να εγκαταλείψει. Όσο ο κύκλος συνεχίζει, αρκετά άτομα βρίσκουν τον εαυτό τους πιο εξαρτημένο. Η επανάληψη δημιουργίας καταστροφικών σχέσεων, μπορεί να δείχνει μια συνεχόμενη προσπάθεια θεραπείας του εαυτού, αν και έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Ο κύκλος επαναλαμβάνεται, επειδή το άτομο δεν έχει άλλον τρόπο για να εμποδίσει τον εαυτό του να νιώθει ασήμαντος".

Βλάπτουν σοβαρά την υγεία

Οι μη υγιείς σχέσεις, σύμφωνα με τα πορίσματα του σεμιναρίου που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο Κύπρου, επηρεάζουν αρνητικά και την υγεία. Είναι πιθανό να προκαλέσουν προβλήματα στον ύπνο, πονοκεφάλους, σωματικούς πόνους, μελαγχολία, αγωνία, νευρικότητα, προβλήματα με διατροφή. Ακόμα είναι ικανές να προκαλέσουν τύψεις, έλλειψη εμπιστοσύνης και χαμηλή αυτοπεποίθηση. Αν το άτομο πληγώνεται σωματικά και κινδυνεύει, ή αν δέχεται απειλές, πρέπει οπωσδήποτε να εγκαταλείψει τη σχέση. Ο πιο σημαντικός λόγος για εγκατάλειψη καταστροφικής σχέσης, όμως, είναι επειδή αξίζει στο άτομο να βρίσκεται σε σχέση υγιή.

Η βελτίωση της επικοινωνίας στις συντροφικές σχέσεις.

www.psyche.gr/epikoinonia.htm

του Νικήτα Καυκιού