• Ελευθερίου Βενιζέλου 196Α Καλλιθέα Αττικής 17675
  • info@aftoveltiosi.gr

Το παιδί γιορτάζει

Με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας ημέρας παιδιού στις 11 Δεκεμβρίου, η σκέψη μας ταξειδεύει όχι μόνο στα παιδιά μας αλλά και στα παιδιά όλου του κόσμου ανεξαιρέτου χρώματος και φυλής, σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη κι αν ζουν.

Σκεφτόμαστε τα παιδιά που έχουν εξαναγκαστεί στην παιδική εργασία, που δεν έχουν όχι μόνο τετράδια και βιβλία αλλά δεν έχουν καν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Παιδιά που στηρίζουν τις ελπίδες τους σε εθελοντές γιατρούς, ιεραποστολές και οργανώσεις προκειμένου να καλυφθούν πάγιες και βασικές ανάγκες τους.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989, πρόσφερε ένα νέο ορισμό για την παιδική ηλικία με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ήταν ο προάγγελος για σημαντικές προόδους στην πραγμάτωση των δικαιωμάτων των παιδιών στην επιβίωση, την υγεία και την εκπαίδευση μέσω της παροχής των στοιχειωδών αγαθών και υπηρεσιών. Επιπλέον, αναγνωρίστηκε η αυξανόμενη ανάγκη να δημιουργηθεί ένα προστατευτικό περιβάλλον για να θωρακιστούν τα παιδιά απέναντι στην εκμετάλλευση, την κακοποίηση και τη βία. Όμως, παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, που σε πολλές «πολιτισμένες» χώρες αποτελούν γράμμα κενό, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια. Στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, ακρωτηριάζονται στους πολέμους και ορφανεύουν ή πεθαίνουν από ασθένειες. Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι καταπέλτες στον εφησυχασμό της συνείδησης.

Είναι δεδομένο πως τα παιδιά βιώνουν τη φτώχεια και τις δυσκολίες διαφορετικά από τους ενήλικες. Οι παραδοσιακές μετρήσεις του εισοδήματος και της κατανάλωσης δεν αντικατοπτρίζουν το πώς η φτώχεια επιδρά στην πραγματικότητα στην παιδική ηλικία. Από διάφορες επιστημονικές εκθέσεις προκύπτουν επτά βασικές «αποστερήσεις» που βιώνουν στην πράξη τα παιδιά και έχουν ισχυρότατη επίδραση στο μέλλον τους. Έχει διαπιστωθεί πως περισσότερα από τα μισά παιδιά στον αναπτυσσόμενο κόσμο αποστερούνται σε μεγάλο βαθμό ένα ή περισσότερα από τα αγαθά ή υπηρεσίες που είναι στοιχειωδώς απαραίτητα στην παιδική ηλικία. Σε ακραίες δε καταστάσεις, τα παιδιά μπορεί ακόμα και να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά μέσα στις ίδιες τις οικογένειές τους, τις κοινότητες και τις τοπικές κοινωνίες και για εκατομμύρια από αυτά, οι παραβιάσεις του δικαιώματός τους στην προστασία αποτελεί την κύρια αιτία της αφάνειάς τους. Έγκυρες αποδείξεις για την έκταση αυτών των παραβιάσεων είναι δύσκολο να βρεθούν, όμως αρκετοί παράγοντες φαίνεται πως διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αύξηση του κινδύνου να καταλήγουν τα παιδιά στην αφάνεια. Η έλλειψη ή η απώλεια της επίσημης ταυτότητας, ανεπαρκής κρατική προστασία για τα παιδιά χωρίς γονική φροντίδα, η εκμετάλλευση των παιδιών μέσα από το trafficking και την εξαναγκαστική εργασία και η πρώιμη «είσοδός» τους σε ρόλους ενηλίκων όπως ο γάμος, οι επικίνδυνες εργασίες και ο πόλεμος, είναι μόνο μερικοί από αυτούς.

Αν κοιτάξουμε γύρω μας λίγο πιο προσεκτικά, θα ανακαλύψουμε πολύ κοντά μας, παιδιά προσφυγόπουλα, εκτοπισμένα παιδιά, ορφανά, παιδιά που ζουν στους δρόμους, παιδιά σε επικίνδυνες εργασίες ή και παιδιά θύματα διακίνησης και παραχώρησης για εργασία ή άλλους «σκοπούς». Παιδιά στο περιθώριο της ζωής που βιώνουν την αδιαφορία για την ύπαρξή τους, συχνά, και από τους ίδιους τους γονείς. Παιδιά που χρειάζεται να έρθουν στο προσκήνιο, να τους δώσουμε υπόσταση και να δημιουργήσουμε ένα προστατευτικό περιβάλλον γι’ αυτά. Η περιθωριοποίηση έχει πολλές μορφές και επιδρά σε βάρος τους σε όλες τις χώρες, τις κοινωνίες και τις κοινότητες αυξάνοντας επίσης τον κίνδυνο να χάσουν την παιδική τους ηλικία και να αντιμετωπίζουν συνεχιζόμενη περιθωριοποίηση κατά την ενηλικίωσή τους. Το κλειδί για να σταματήσει αυτό και για να χτιστεί ένα προστατευτικό περιβάλλον για τα παιδιά είναι η υπευθυνότητα. Όλα τα μέλη της κοινωνίας μπορούν να συμβάλλουν ώστε να εξασφαλισθεί πως τα παιδιά δεν θα καταλήγουν στην αφάνεια. Ενώ οι οικογένειες και το κράτος έχουν την πρωταρχική ευθύνη να τα προστατέψουν, οι διαρκείς και συνεχιζόμενες προσπάθειες από άτομα και οργανώσεις σε όλα τα επίπεδα δεν υπολείπονται σημασίας προκειμένου να σπάσουν τα κατεστημένα εκμετάλλευσης. Πέρα απ’ όλα τα άλλα, νομοθεσία, προγράμματα, κρατική φροντίδα, είναι πολύ σημαντικό να ενισχύονται απευθείας τα ίδια τα παιδιά εξασφαλίζοντας πως γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Είναι ουσιαστικό να τους μιλήσουμε γι’ αυτά, να τα διαπαιδαγωγήσουμε ενθαρρύνοντάς τα να τα εκφράζουν και να τα εφοδιάζουμε με ζωτικής σημασίας δεξιότητες.

Οι δεσμεύσεις μας για τα παιδιά απαιτούν να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια να τα προσεγγίσουμε. Μέσα στο σπίτι μας κι έξω από αυτό, οφείλουμε να είμαστε δίπλα τους, συμβουλευτικά και υποστηρικτικά και όχι να στεκόμαστε απέναντί τους σαν αυθεντίες που γνωρίζουν τα πάντα, κουνώντας συνεχώς το δάχτυλο. Γιατί στην πραγματικότητα, αυτά είναι οι αυθεντίες και οι δάσκαλοί μας γιατί γνωρίζουν τα πάντα από ένστικτο. Είναι μαγικά όπως είμαστε κάποτε κι εμείς και ό,τι κι αν τους λέμε νοιώθουν την αλήθεια, καταλαβαίνουν τους φόβους και τις αδυναμίες μας και λυπούνται βαθειά και τραυματίζονται όταν εμείς, οι «σημαντικοί άλλοι» τους, «ξεπέφτουμε» στα μάτια τους μέσα από τις συμπεριφορές μας. Η ειλικρίνεια, η αναγνώριση των λαθών μας, ο σεβασμός στην ύπαρξή τους θα οικοδομήσουν σχέση εμπιστοσύνης και θα τα βοηθήσουν να ξεδιπλώσουν την προσωπικότητά τους και να μεγαλώσουν με ασφάλεια, αποδοχή και αγάπη.

Μέσα από τα δικά μας παιδιά θα μπορέσουμε να φτάσουμε κι εκείνα τα παιδιά που ζουν στις σκιές. Θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την προστασία τους από το κακό, την κακοποίηση και τη βία και να τα ενθαρρύνουμε στην συμμετοχή τους στην κοινωνία. Θα κατανοήσουμε την δεινή θέση αυτών των «εξαιρούμενων» και «αόρατων» παιδιών και των παραγόντων πίσω από την περιθωριοποίησή τους. Όλοι μας πρέπει να επαναδεσμευτούμε στις ευθύνες μας προς όλα τα παιδιά και να φροντίζουμε, απ’ όποια θέση μπορούμε και με όποιο τρόπο ή μέσο διαθέτουμε, για την δημιουργία ενός ισχυρού προστατευτικού περιβάλλοντος γι’ αυτά. Η δημιουργία ενός κόσμου κατάλληλου για τα παιδιά μπορεί να φαίνεται απίστευτα μακρινή, όμως η επίτευξή της είναι τόσο απλή! Οφείλουμε και πρέπει να κάνουμε κάθε τι που περνάει από το χέρι μας για να στεκόμαστε στο ύψος των δεσμεύσεών μας ως γονείς, ως δάσκαλοι, ως πολίτες. Να μην ξεχνάμε ούτε στιγμή πως δέσμευση είναι μια υπόσχεση με ηθικές και πρακτικές υποχρεώσεις και όχι μεγάλα λόγια και θεωρίες διατυπωμένες στα χαρτιά κάτω από βαρύγδουπους και συγκινητικούς τίτλους! Είμαστε υποχρεωμένοι, όχι μόνον να αναγνωρίσουμε την ευθύνη να αποτελέσουμε μέρος της λύσης για την προστασία και ανάπτυξή τους αλλά να είμαστε έτοιμοι και πρόθυμοι να εργασθούμε από κοινού για το δικό τους όφελος. Πρέπει να γίνουμε οι συνεργάτες τους επιζητώντας να τα ενδυναμώνουμε, να τα στηρίζουμε και να τα προστατεύουμε.

Όλοι θέλουμε σαφέστατα να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για τα παιδιά μας.Ας μην ξεχνάμε όμως πως αυτό που εμείς θεωρούμε καλό δεν είναι απαραίτητα και το καλό των παιδιών μας. Προστασία δεν σημαίνει αυστηρή καθοδήγηση, αποτροπή από την εμπερία ή παραποίηση της αλήθειας λόγω δικής μας αδυναμία διαχείρησης. Τα παιδιά έχουν πλήρη συναίσθηση του τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους και με «λευκά ψέματα» οποιασδήποτε μορφής το μόνο που καταφέρνουμε είναι να τα διχάζουμε και να χάνουν την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μας χωρίς ουσιαστικό λόγο. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην αλήθεια, στην εμπιστοσύνη, στην προστασία, στη ζωή. Είναι σημαντικό να στεκόμαστε δίπλα τους με σεβασμό και να μην ξεχνάμε να χαμηλώνουμε εμείς για να φτάσουμε στο ύψος των ματιών τους και να τους λέμε αλήθειες. Τα παιδιά δικαιούνται να ζουν σε ένα ειρηνικό, ασφαλές και υγιές περιβάλλον για να βιώσουν με αξιοπρέπεια τα παιδικά τους χρόνια.

Ας φροντίσουμε λοιπόν όλοι μας να κάνουμε αυτό το πολύτιμο δώρο στα παιδιά μας και σε όλα τα παιδιά που μπορούμε να βοηθήσουμε. Ας φροντίζουμε να ζουν μέσα στην κατανόηση και τη δικαιοσύνη για να μάθουν να είναι δίκαια και να έχουν υπομονή. Ας φροντίζουμε να ζουν μέσα στην ασφάλεια και χωρίς κριτική, για να μάθουν να εμπιστεύονται και να μην κατακρίνουν. Ας φροντίζουμε να μην τα ντροπιάζουμε και να τα δεχόμαστε όπως είναι για να μεγαλώσουν χωρίς ενοχή και να μάθουν να βρίσκουν την αγάπη στη ζωή τους. Ας σωπαίνουμε εμείς οι μεγάλοι και ας μάθουμε να δίνουμε το λόγο στα παιδιά και να ακούμε αυτά που έχουν να μας πουν. Γιατί τα παιδιά σιγοτραγουδούν το τραγούδι της ζωής, μετέχουν στην αληθινή γιορτή της και μόνο αν σωπάσουμε θα καταφέρουμε να ακούσουμε τη μαγική μελωδία του! Ίσως έτσι την ξαναθυμηθούμε κι εμείς και θελήσουμε να βρούμε και πάλι το παιδί που κρύβουμε μέσα μας!